کلاس دوم دبستان بودم. کلاس‌مان 30 نفره بود. مسعود هم‌کلاسی ما بود. پدرش ناظم مدرسه‌مان بود و گاهی به جای معلم‌مان!
در روز اول به ترتیب قد در کلاس می‌نشستیم. اما مسعود با آن‌که کمی بلندقدتر از من بود و باید در ردیف سوم یا چهارم می‌نشست، میز اول می‌نشست. همیشه درس‌های آسان‌تر اول از او پرسیده می‌شد و نمراتش 20 بود. اگر در امتحانی نمره 19/5 می‌گرفت، آن‌قدر گریه می‌کرد تا به او 20 بدهد.
خاطvه این معلم بدترین خاطره دوران تحصیل من است!
شما فکر می‌کنید چرا آن معلم در دید بچه‌های کلاس جایگاهی نداشت؟ با آن‌که از خیلی معلم‌های دیگر بهتر درس می‌داد؟
همان‌طور که می‌دانید معلم بعد از پدر و مادر، بهترین الگوی کودک است. حرف و عمل معلم در دید کودک، به منزله وحی منزل است و هیچ‌کس حق ندارد خلاف گفته معلمش حرفی بزند.
مربیان قرآن در این زمینه حساسیت بیشتری دارند. چراکه علاوه بر الگو بودن، اخلاق قرآنی نیز از آن‌ها انتظار می‌رود.
عدالت از جمله نکات ظریفی است که معلم و مربی قرآن باید آن را به طور دقیق رعایت کند. کودک اگر از مربی‌اش ناعدالتی ببیند، نه‌تنها در آموزش و یادگیری او اثر منفی دارد، بلکه در شخصیت او تأثیر مخرب‌تری بر جا می‌گذارد.
بنابراین مربیان و معلمان قرآن باید در کلاس درس مظهر عدالت باشند و در اعمال، گفتار و رفتار خود عدالت را رعایت کنند.
مربی عادل باید دانش‌آموزان را بر اساس معیار و اصول مشخص در کلاس بنشاند. مثلاً رعایت قد، ضعف بینایی، شنوایی و ... یکی از اصول نشاندن دانش‌آموزان است. مربی عادل باید مراقبت کند مبادا دانش‌آموزانی که دچار کم‌رویی هستند، همواره در انتهای کلاس جایگزین شوند. بلکه باید آن‌ها را از گوشه‌گیری بر حذر داشت.
از بهترین و مؤثرترین شیوه‌های جایگزینی دانش‌آموزان، آرایش دایره‌ای است که در آن تمامی دانش‌آموزان با شعاع معینی در ارتباط با معلم هستند.
مربی قرآن و معلم عادل باید هنگام صحبت کردن، به تمام قران‌آموزان نگاه کند و در محلی قرار بگیرد که تمام نو‌آموزان او را به راحتی ببینند.
نگاه عادلانه باعث برقراری ارتباط بیشتر با قرآن‌آموز است. علاوه بر آن باعث حذف رفتارهای زائد آن‌ها می‌شود و در تمرکز حواس آن‌ها نیز مؤثر است.
نگاه تبعیض‌آمیز مربی باعث می‌شود نو‌آموزانی که احساس تبعیض می‌کنند، از درس و کلاس گریزان شوند. این مسأله در دوره قبل دبستان و قبل از آن که کودکان به الگوهای رفتاری بزرگ‌سالان توجه زیادتری دارند، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.
مربی قرآنی عادل باید همه نو‌آموزان را به یک صورت صدا بزند. مثلاً اگر برای یک نفر از عبارت آقا یا خانم استفاده کرد، برای بقیه هم استفاده نماید. چراکه بچه‌ها به کلمات و جملات معلم به‌خصوص هنگام نامیدن آن‌ها حساس هستند.
باری، هر معلمی به‌ویژه مربی قرآن باید در تمام جنبه‌های کلاس‌داری عدالت را رعایت کند، هم‌چون: عدالت در پاسخ‌گویی به سؤالات شاگردان، عدالت در رعایت نوبت سؤال‌کنندگان، عدالت در حال و احوال‌پرسی، عدالت در دلسوزی و ترحم و محبت و تشویق، عدالت در به خاطرسپاری اسامی و مشخصات شاگردان، عدالت در توجه به تفاوت‌های فردی و بها دادن به تلاش‌های فردی و گروهی، عدالت در تشویق و تقویت تلاش‌ها و رفتارهای مطلوب شاگردان و سرانجام عدالت در انجام امتحان و آزمون و ارزش‌یابی و دعا در حق شاگردان.
معلم عادل، معلم محبوب بچه‌هاست. إعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَی؛ عدالت کنید که آن به تقوا نزدیک‌تر است*.

 *این مطلب در شماره 7 ماهنامه نسیم وحی هم به چاپ رسید.

در مطلب قبل به دلایل موافقان تک فرزندی اشاره کردیم. حال نوبت آن است که دلایل مخالفان را هم بررسی کنیم. مخالفان تک فرزندی بر این اعتقادند که:
1.    موجب انقراض نسل هاست. قوام و دوام جامعه بر این است که هر خانواده اندکی بیشتر از دو فرزند داشته باشند. یعنی هر 10 خانواده حداقل 21 فرزند داشته باشند. وگرنه در بلندمدت ما را با مشکلات کشورهای پیشرفته و پیر مبتلا می کند.
2.    تک فرزندی باعث بی اصل و ریشه بودن کودکان، عدم ارتباط و کمبود محبت آن ها  می شود. در جوامع تک فرزندی مثل چین مفاهیم انسانی ، عاطفی نظیر عمو، عمه، خاله و دایی وجود ندارد. کودکانی که محبت نمی بینند نمی توانند محبت کنند. بنابراین جوامع سرد و بی روح می شود.
3.    وجود یک فرزند در خانه و تنها بودن او و عدم ارتباط کافی او با خانواده و نداشتن برادر و یا خواهر به عنوان همدم، مشکلات روحی و روانی را برای کودکان در خانه و جامعه فراهم می آورد.
4.    تک فرزندی موجب بروز صفاتی چون خودپسندی، لوس بودن و ... می شود.
حال با توجه به این دلایل ومقایسه آن ها و شواهد موجود در دنیا به نظر می رسد که سیاست تک فرزندی درست نیست. حتی کشور چین که در حدود سه دهه به اجرای سیاست تک فرزندی و تنظیم خانواده پرداخته است  با مشکلات و چالش‌های زیادی روبرو شده است. هم‌اکنون برخی از ثروتمندان با پرداخت مبالغی صاحب فرزند دوم ‌وحتی سوم می‌شوند و بعضی دیگر سعی می‌کنند به هنگام‌بارداری، همسران خود را به مناطق تایوان و هنگ کنگ و ماکائو چین منتقل کرده و بعد از تولد فرزند ، آنها را به چین بازگردانند. آمار کمیسیون تنظیم خانواده چین خبر از تخطی نزدیک به دو هزار نفر از مقام‌های دولتی از این برنامه، در پنج سال گذشته می دهد.

نگرش منفی به بچه در جوامع مختلف وجود دارد. این نگرش منفی یا نسبت به خود بچه است یا به تعداد بچه. در بعضی جوامع داشتن کودک را نفی می کنند و در بعضی دیگر تعداد زیاد بچه را. در جامعه ما نیز نگرش منفی به تعداد فرزند است. تک فرزندی در جوامع امروز امری عادی و حتی لازم شمرده می شود. در این  میان موافقان و مخالفان زیادی وجود دارد. موافقان تک فرزندی بر این باورند که:
1.   در سال‌های کودکی، داشتن یک هم بازی که هم خانه هم باشد، خیلی مناسب است. اگر چه اکثر اوقات کار به دعوا و کشمکش می‌کشد . اما در سال‌های جوانی و پس از ازدواج روز به روز فاصله ها بیشتر می‌شود و شاید تنها دلیل رابطه داشتن، نسبت فامیلی است، نه هیچ مورد دیگری. بنابراین وقتی این نسبت نباشد بهتر است.
2.    دنیای امروز دنیای دوست‌یابی است و نیازی به رابطه‌های فامیلی و خانوادگی نیست. دوست را می شود با معیارها و خصیصه‌ها اخلاقی خودمان انتخاب کنیم و حتی موردی باشد؛ مثلا دوست مسافرت .در ضمن دوست، هیچ گاه ازانسان توقع ندارد و به هیچ کس دیگری هم وصل نیست که مجبور شوی در بعضی شرایط تحملش کنی و هر وقت وجه اشتراک از بین رفت  با خوبی خوشی از هم دیگر جدا می شویم. پس دوست بهتر از فامیل است.
3.   مسأله دیگر این است که وقتی تعداد فرزندان بیش از یکی باشد باید محبت، وقت، پول و انرژی خودت را تقسیم به تعدادشان کنی. آخر سر هم هر کدام در مقایسه احساس می‌کنند که در حقشان ظلم شده و آن یکی عزیزتر بوده است. این مقایسه‌ها باعث رقابت و حسادت می شود و روی شخصیت بچه ها اثر بدی می گذارد.
4.   اگر ذهن آدم ها درگیر مسائل خواهر و برادر و جاری و باجناق نباشد مشغول فکرهای بهتری می‌شود و مغزشان، این فسفر با ارزش، را صرف افکار بهتری می کنند؟
با این دلایل نظر شما چیست؟ تک فرزندی خوب است یا بد؟
ان شاءالله در آینده به دلایل مخالفان تک فرزندی هم اشاره می کنیم.

 

فصل امتحانات و روش های مقابله با استرس

باز به فصل امتحانات پایان سال نزدیک می شویم. دوره ای که می تواند برای عده زیادی استرس زا باشد. برخی افراد اضطراب ناتوان کننده و شدیدی را تجربه می کنند که در عملکرد آن ها اثر منفی می گذارد. اگر در روز امتحان در معرض استرس قرار می گیرید ، می توانید از این توصیه ها کمک بگیرید تا استرس خود را کنترل کنید.
پیش از امتحان :
1. خود را برای آزمون آماده کنید. استفاده از تمرینات و نمونه سوال ها، بهترین راه آماده سازی است. نوع آزمونی که باید بدهید را مد نظر بگیرید. آیا باید به سوالات تشریحی پاسخ دهید و مسائل و راه حل ها را مشخص سازید یا آن که سوالات چند جوابی هستند و شما باید پاسخ صحیح را انتخاب کنید؟ این کار در خواندن شما نقش به سزایی دارد. چرا که در سوالات تشریحی لازم است زمینه موضوع را درک نموده و در برخی موارد اطلاعات ژرف داشته باشید، در حالی که برای یک آزمون چند گزینه ای بهتر است هر چه فرمول ، مطلب و یا جزئیاتی را که می توانید حفظ کنید.
2.خود را باور داشته باشید. مطمئن باشید اگر توانائی نداشتید، به این مقطع واین مرحله نمی رسیدید. بنابراین اگر آمادگی لازم را برای امتحان پیدا کرده باشید، دیگر نباید نگرانی زیادی به خود راه دهید.
3.سعی نکنید عالی باشید. همه چیز را در حد تعادل نگه دارید. اگر فکر می کنید هر نمره ای بغیر از نمره عالی به منزله شکست است بدانید که کوههای بلندی از استرس را در برابرخود ایجاد می کنید. هدفتان این باشد که بهترین سعی و تلاش را داشته باشید.
4.مسائل را حل کنید. در صورتی که قسمت هایی از درس را متوجه نمی شوید بیش از حد مضطرب شدن هیچ کمکی به شما نمی کند. در عوض مشکل را مستقیما با معلم خود درمیان بگذارید تا به شما کمک کند.
5.از مکان امتحان کاملا آشنائی داشته باشید. هر چه لازم دارید ، مانند مداد، خودکار، ماشین حساب، عینک، ساعت و هرچه گمان می کنید نیاز دارید، شب قبل آماده کنید.
6.برنامه تان را تغییر ندهید. سعی کنید مانند قبل و بطور طبیعی بخورید، استراحت کنید، و بخوابید. بیدار ماندن در طول شب برای مطالعه و چرت زدن در روز نوعی ناهشیاری را سبب می شود که عقب ماندگی را در روز امتحان در پی دارد.
7.وقت زیادی را برای مرور دروس در نظر بگیرید. بطوری که مجبور نباشید در دقائق آخر خود را باشتاب برای امتحان آماده کنید. این کار باعث می شود اعتمادتان را افزایش داده و هرگونه استرس پیش از امتحان را کاهش دهید.
8.قهوه ، چای و نوشیدنی های گاز دار را زیاد ننوشید. غذای سالم و منظم بخورید. مغز شما از مواد مغذی بهره می برد.
9.ورزش ملایم و مرتب را فراموش نکنید. ورزش انرژی شما را افزایش می دهد ، ذهنتان را باز می کند و هر گونه احساس استرس را متوقف می سازد.
روز امتحان:
1.با نام خدا شروع کنید و از او استمداد بجویید.
2.طوری برنامه ریزی کنید که زود در محل امتحان حاضر شوید. از همراه داشتن وسائل مورد نیاز اطمینان حاصل کنید.
3.پیش ازخواندن برگه سوالات نفس عمیقی بکشید. یک بار تمام سوالات را بخوانید. از پاسخی شروع کنید که به آن مطمئن هستید.
4.اگر احساس ترس و اضطراب می کنید چند نفس عمیق بکشید. کمی عصبی بودن پیش از امتحان طبیعی است اما بیش از حد عصبی شدن نتیجه عکس می دهد چرا که قادر به تفکر روشن نخواهید بود. سریعترین و موثرترین راه کاهش استرس و ترس این است که چشمان خود را ببندید و چند نفس عمیق و طولانی بکشید. تنفس بدین طریق همه سیستم عصبی شما را آرام می کند. در همین حال بخود تلقین کنید که "من آرامم" یا "می دانم خیلی خوب امتحان خواهم داد". اگر احساس می کنید ذهنتان خالی شده نترسید. یک دقیقه تنفس عمیق و کند داشته باشید اگر هنوز هم بیاد نمی آورید به سراغ سوال دیگری بروید و بعدا به این سوال باز گردید.
5.پس از امتحان زمان را بیهوده صرف انتقاد از خودتان برای آن چه فکر می کنید اشتباه نوشته اید نکنید. قضاوت ما اغلب کمی تند و سخت گیرانه است. برای سوالاتی که درست پاسخ دادید به خودتان آفرین بگوئید. از قسمت هائی که می توانستید بهتر پاسخ گوئید نکاتی را بیاموزید و سپس از آن بگذرید.

یا مقلب القلوب و الابصار
یا مدبر اللیل و النهار
یا محول حال و الاحوال
حول حالنا الی احسن الحال
سال 1387 را به همه خوانندگان گرامی تبریک می گویم. امیدوارم در این سال در تربیت نفس خود و تربیت فرزندانمان موفق باشیم.

وقتی به ویترین مغازه اسباب بازی فروشی می رسیم، محو تماشای آن می شویم و وسوسه می شویم که خرید کنیم. داخل مغازه می رویم و یکی را که خیلی به نظرمان خوش آمده و انتخاب کرده ایم را برای کودکمان می خریم. غافل از این که این اسباب بازی را برای خود خریده ایم نه برای بچه! چرا که فکر می کنیم هرچه ما دوست داریم ، بچه هایمان هم دوست دارند. اما این طور نیست. گاهی کودک ما با یک اسباب بازی ارزان قیمت ساعات ها بازی می کند، اما از بازی با یک اسباب بازی گران قیمت زود خسته می شود و حتی آن را خراب هم می کند.
بنابراین والدین وظیفه دارند در انتخاب اسباب بازی برای کودکانشان دارای یک وسواس منطقی و هوشیارانه باشند و در انتخاب و خرید اسباب بازی به نکات زیر توجه کنند:
1. نوعی از اسباب بازی را انتخاب کنید که متناسب با سن کودکتان باشد. بنابراین اسباب بازی هایی که دارای قطعات ریز است مثل ساز و بازها برای سنین کم خوب نیست چون کودک عادت به خوردن اشیا دارد. همچنین اسباب بازی هایی که دارای مواد غیر بهداشتی، رنگ های شیمیایی، دارای لبه های تیز، دارای مواد کاغذی هم برای کودک خطر ناک است.
2. به نمادهای فرهنگی و مذهبی خود توجه داشته باشید. اکثر اسباب بازی ها از خارج وارد می شود و با فرهنگ اسلامی و ایرانی ما سازگار نیست. لذا اگر به تربیت کودکمان اهمیت می دهیم باید به این نکته توجه کنیم. مثل عروسک های باربی که کمترین اثر آن این است که کودکمان دوست دارد مثل آن لباس بپوشد .
اسباب بازی هایی هم هستند که بی حیایی را بین کودکان ترویج می کنند. مثل عروسک هایی که جیش!! می کنند یا می رقصند و... .
3. اسباب بازی هایی را انتخاب کنید که کودک را به فعالیت وا دارد و خلاقیت او را فعال کند. بنابراین اسباب بازی هایی که از هم جدا می شود و کودک می تواند آن را با ابتکار خود کارهای متفاوتی را انجام دهد از دیگر اسباب بازی ها مفیدتر است. اسباب بازی تمام اتوماتیک یا کوکی فقط لحظاتی کودک را شاد می کند و نمی تواند او را سرگرم و به بازی و ابتکار وا دارد.
4. اسباب بازی را برای بازی بچه بخریم نه برای ویترین کمد او!  چون ما بسیاری از اوقات اسباب بازی های گرانی می خریم که حیفمان می آید به بچه بدهیم تا بازی کند.

پس از شناخت علل، انواع، ویژگی ها و... در مورد مشکلات یادگیری دانش آموزان نوبت به تشخیص و درمان آن می رسد. البته ما فقط راه های آن را بیان کردیم و مشخص است که تشخیص و درمان آن کار متخصصان این رشته می باشد.

مراحل ارزیابی و تشخیص مشکلات یادگیری

والدین و معلمین اولین کسانی هستند که متوجه اختلالات یادگیری در کودکان می شوند. عمده ترین شیوه های شناسایی و تشخیص این گونه مشکلات، روش های مشاهده، مصاحبه و آزمون های روانی است.

روش مشاهده: مشاهده کودک در موقعیت ها و مکان های مختلف، اطلاعات زیادی را درباره او فراهم می آورد که روش های دیگر قادر به تأمین آن نیست. مثلاً از مشاهده غیر مستقیم کودک در کلاس درس می توان میزان تمرکز و توجه او را به سخنان معلم و ... به دست آورد.
روش مصاحبه: مصاحبه با کسانی که نسبت به کودک شناخت کافی دارند مانند والدین و مربیان می تواند در زمینه تشخیص مسائل کودک مؤثر باشد.
روش استفاده از آزمون های روانی:یکی از راه های مهم در تشخیص کودکان مبتلا استفاده از آزمونهای روانی است . آزمون هایی مثل آزمون سنجش هوش وکسلر ،آزمون دیداری حرکتی بندر، آزمون ادراکی بینایی فراستیگ ،آزمون شنوایی وپمن، آزمون رشد حرکتی لینکلن- اوزرتسکی ،آزمون برتری طرفی و.... 
 درمان اختلالات یادگیری

هر چند اختلالات یادگیری اصولا مساله‌ای آموزشی است، اما از چندین جنبه مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. بسیاری از تلاش ها در این زمینه از فرضیه نقص جزئی در مغز سود می‌جویند و بدین ترتیب می‌کوشند تا با ارزیابی مسائل فرض شده مربوط به این نقص زیستی مشکل را برطرف کنند.

از جمله شیوه‌های درمانی رایج بر این اساس، می‌توان به درمان رایج بر نگرش های ادراکی -حرکتی اشاره کرد.

در این شیوه تلاش می‌شود تا موقعیت هایی برای کودک فراهم شود تا بتواند اطلاعاتی را از محیط دریافت دارد، به یکدیگر ارتباط دهد و آن ها را دریابد. استفاده از روروک ، بازی هایی برای آموزش حرکت ، تمرینات روی تخته سیاه برای رشد هماهنگی حرکت و ادراک دیداری ، حل معما در این شیوه کاربرد دارد.

از روشهای درمانی دیگر می‌توان به روش دیداری حرکتی فراستیگ و شیوه‌های رفتاری اشاره کرد. برخی از متخصصان حرفه پزشکی نیز معتقدند باید به این دسته کودکان دست کم به طور آزمایشی دارو تجویز کرد. با این حال درباره تاثیرات دارو درمانی روی دانش آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری مطالعات انجام شده بسیار اندک است.

از سوی دیگر در نظر گرفتن امکانات آموزشی ویژه برای کودکان مورد توجه قرار گرفته است. مثلاً

استفاده از اتاق مرجع یا کلاس های ویژه. با این حال مساله جای دهی مبتلایان به اختلالات یادگیری در کلاس های مختلف هنوز مورد بحث بسیاری از متخصصان آموزش و پرورش است.

منابعی که در تمام قسمت های این مقاله استفاده شده است:

1.       باباپور، جلیل و صبحی قراملکی، ناصر، اختلالات یادگیری رویکرد تشخیصی و درمانی، چاپ اول 1380، انتشارات سروش.

2.       داکرل،جولی و مک شین، جان، رویکرد شناختی به مشکلات یادگیری کودکان، ترجمه عبدالجواد احمدی و محود رضا اسدی، چاپ اول 1376، انتشارات رشد.

3.       سیف نراقی، مریم و نادری، عزت الله، نارسائی های ویژه در یادگیری و چگونگی تشخیص و روش های بازپروری، چاپ اول 1379، انتشارات مکیال.

4.       کریمی، یوسف، اختلالات یادگیری، چاپ اول بهار1380، نشر ساوالان.

5.       مک نامارا، باری- م، کلیدهای برخورد با ناتوانی در یادگیری، ترجمه ترانه بهبهانی، چاپ اول1385، انتشارات صابرین،کتاب های دانه.

6.       نادری، عزت الله و سیف نراقی،مریم، اختلالات یادگیری، چاپ ششم 1379، انتشارات امیرکبیر.

7.       http://daneshnameh.roshd.ir

8.       http://www.geocities.com/estesnai/ekhtelalat.htm

معلم پای تخته داد می زد
لباس فارغ التحصیلی
آنچه نباید به کودکان گفت
قوانین مردانه! خانم ها بدانند!
[عناوین آرشیوشده]

مهمانان امروز: 45

---

مهمانان دیروز: 39

---

همه مهمانان :321872

پیشگامان آموزش و پرورش ایران
تربیت دینی فرزندان
وظایف والدین
معرفی کتابهای تربیتی
احادیث تربیتی
روشهای تربیتی کودکان
تشویق و تنبیه
الگوهای تربیتی
تقویت عواطف بین همسران
ویژگیهای کودکان
حسادت کودکان
اختلالات رایج کودکی
یادگیری و اختلالات آن
مناسبت ها و متفرقه
اضطراب امتحان
تعداد فرزندان
شعر
ویژه معلمان
زندگی
نوجوانان

وبلاگ شخصی محمدعلی مقامی
تکنولوژی کامپیوتر
مذهب عشق
از یک عباس
شهید محمدهادی جاودانی (کمیل)
زیبایی
ماهنامه قرآنی نسیم وحی
مهربانی
خدای پروانه ها تو را می خواند
آسمون پر ستاره
روش های نوین تربیت و تدریس