والدین گاهی به علت پرخاشگری فرزند خود عصبانی می شوند ، نه فقط به این دلیل که مثلاً در مکان های عمومی با بدخلقی کودک خود مواجه می شوند ، بلکه بدین سبب که احساس می کنند روی رفتار کودک خود و شرایط موجود کنترل ندارند.

خوشبختانه کج خلقی های کودکان با رسیدن به سن مدرسه کاهش می یابد . زیرا می توانند راه حل های بهتری در مواجهه با شکست و ناکامی پیدا کنند.

چگونه با آن کنار بیایید

روش مؤثر برای از بین بردن پرخاشگری ، آن است که از ابتدا آن را مهار کنید.عکس العمل وقتی که در مقابل پرخاشگری کودک خود با خشم و عصبانیت نشان دهید ، به طور غیر مستقیم به او می آموزید که عصبانیت وسیله کارسازی برای دست یافتن به اهداف است . در عوض می توانیدبگویید :« وقتی از گریه کردن دست برداشتی در مورد آن با هم صحبت می کنیم و راه حلی می یابیم ».

بروید. و به اتاق دیگری اگر فرزند شما خیلی کوچک است و نمی توانید او را تنها بگذارید،پیش او بمانیداگر به طرف شما آمد ، او را بغل کنید ولی تا وقتی که آرام نشده چیزی را که می خواهد به او ندهید . خود را به کار دیگری مشغول کنید . به عنوان مثال مطالعه کنید.

 با این کار به او می فهمانید که تا آرام نشود نمی تواند توجه شما را جلب کند . اغلب پرخاشگری های بچه ها ، اگر مخاطب مورد نظر حضور نداشته باشد ، زودتر متوقف می شود.

در صورتی که کودک شما در یک مکان عمومی شروع به بدخلقی و پرخاشگری کرد ، بدون توجه به نگاه ها ی مردم او را به گوشه ای خلوت ببرید و منتظر شوید تا آرام شود .

به او بگویید :" اینجا پیش تو می مانم تا وقتی که آرام شوی و با هم صحبت کنیم."

اگر بعد از سه یا چهار دقیقه باز هم به فریاد و گریه خود ادامه داد ، او را بردارید و از آن

مکان خارج شوید.

اقدام پیشگیرانه

پرخاشگری ها همیشه قابل پیش بینی نیستند . کودکان به دلایل مختلفی این کار را انجام می دهند.

به عنوان نمونه سه دلیل شروع پرخاشگری را ذکر می کنیم :

 1ـ هنگامی که کودک شما چیزی می خواهد ولی نمی تواند آن را به دست آورد .

2ـ وقتی یادگیری انجام کاری برایش دشوار باشد.

3ـ وقتی که خسته شده باشد

پس با اجتناب از عواملی که ممکن است به بهانه گیری منجر شود،می توانید از وقوع تنش جلوگیری کنید .

انجام می دهد اگر می بینید کودک خردسالتان می خواهد با پازلی که خواهر بزرگترش

بازی کند ، یا به او در این بازی کمک کنید و یا اینکه توجهش را به

بازی دیگری که بیشتر مناسب سنش باشد ، جلب کنید.

از کودک خود انتظاری بیش از آنچه که از عهده اش بر می آید نداشته باشید.  خردسالان به این دلیل که قدرت تحمل زیادی ندارند،نمی توانند خود را برای مدت طولانی سرگرم کنند . بنابراین کودک خردسال خود را در ساعات شلوغ روز به جاهایی که معطل می شوید ، نبرید. و اگر مجبور هستید برای سرگرمی او اسباب بازی و خوراکی همراه ببرید.

بازیگوشی

فرض کنید که با کودک پیش دبستانی خود قرار گذاشته اید که بعدازمسواک زدن به رختخواب برود تا قبل از خواب برایش قصه بگویید . ولی بیست دقیقه بعد می بینید که می خواهد ماشین های اسباب بازی خود را در دستشویی بگذارد . احتمالاً تا به حال چیزی شبیه به این موضوع را تجربه کرده اید .

 دلیل آن این است که مفهوم گذشت زمان برای خردسالان کاملاً با بزرگسالان متفاوت است .

وقتی که آنها غرق در انجام کاری می شوند فکر می کنند تا وقتی که فعالیت خود را به اتمام نرسانده اند زمان  از حرکت خود باز ایستاده است . 

بنابراین بازیگوشی آنها تا زمانی که خواندن ساعت را بیاموزند تمامی ندارد . گاهی پدر ومادرها می بایست به بچه های خود گوشزد کنند که وقتشان را تلف نکنند.

چگونه با آن کنار بیایید

ـ اگر می خواهید فرزند خود را از فعالیتی واردفعالیت دیگری کنید چیزی در این مورد به او نگویید . به عنوان مثال شب به جای این که به او بگویید که موقع خواب است ، او را با گفتگو راجع به کارهایی که در طول روز انجام داده است مشغول کنید . او هم غرق در صحبت می شود و متوجه نخواهد شد که چه وقت از دستشویی بیرون آمده و به رختخواب رفته است.

روش دیگر

 چون درک مفهوم زمان برای کودکی که هنوز به مدرسه نرفته است به زمان فعالیت هایی ازقبیل خوردن آب میوه ، زمان خواب ، زمان استحمام بستگی دارد ، از این رو می توانیدبرنامه بعدی را در طول روز برایش توضیح دهید و به این ترتیب سرعت حرکتش را بالاببرید . به عنوان مثال به او بگویید :" بیا لباس خوابت را بپوش تا بتوانیم کتابی انتخاب کنیم و بخوانیم ." اگر می خواهید کودک خود را به انجام کاری تشویق کنید ،مثلاًِ می خواهید که اسباب بازی هایش را جمع کند ، می توانید آن فعالیت را به صورت بازی در آورید و بگویید:" ببینم می توانی تا 50 که شمردم اسباب بازیهایت را جمع کنی او را مسئولیت پذیر سازید . اگر عجله دارید به او بگویید که دیرتان شده است و به کمک او احتیاج دارید . از او بخواهید که کیف شما را دم در بگذارد و ظرف غذای خودش را از یخچال بیرون بیاورد.

اگر این روش نیز در مورد کودک دبستانی و بازیگوش شما مؤثر واقع نشد،از روش جدیدتری استفاده کنید . لباسش را تنش کنید ، با موهای شانه نشده و نامرتب با بستههای بیسکویت یا میوه او را به موقع به مدرسه برسانید . با این روش به فرزند خود می آموزید که هر چقدر هم که مقاومت کند ، بعضی کارهامانند به موقع حاضر شدن برای سرویس مدرسه را باید در زمان خودش انجام دهد.

اقدامات پیشگیرانه

هنگامی که می بینید کودک شما به تلویزیون توجهی نداردو اسباب بازی هایش را گوشه ای رها کرده است ، بیشتر مستعد انجام کارها و وظائف خود می باشد بنابراین لوازمی راکه موجب حواس پرتی او می شوند جمع کنید و به طور واضح به او بگویید که انتظار انجام چه کاری را از او دارید . توجه کنید که کودک شما تمام وسایل مورد نیاز خود را برای انجام کارش در اختیار داشته باشد . به عنوان مثال اگر از او می خواهید که دندان هایش را مسواک کند باید مسواک ، خمیر دندان وآب را در دسترس او قرار دهید .راه دیگر جلوگیری از بازیگوشی فرزندتان این است که از شب قبل لباس و دیگر لوازم مورد نیاز او را برای فردا صبح آماده کنید . با این کار نه تنها به کودک بازیگوش خود فرصت نخواهید داد که برای انتخاب لباسش شما را معطل کند بلکه صبح، قبل از بیرون رفتن از منزل (به خصوص در مورد خانم های شاغل )

بدون عجله کارهایتان را انجام خواهید داد . البته اگر این کار را هر روز به طور معمول انجام دهید،بهتر است .کودک خود را، به انجام بعضی از کارها عادت دهید . مثلاً شب :ابتداخوردن غذا،بعد شستن دندان و خواندن داستان قبل از خواب . صبح : ابتدا پوشیدن لباس ، شانه کردن مو و مرتب کردن تختخواب ، خوردن صبحانه.

دعوای میان فرزندان

رقابت و همچشمی میان فرزندان یک خانواده ، پاسخی طبیعی به داشتن رقیب دائمی در جلب محبت پدر و مادر است . اگر دعوای آنها مهار نشود ، روی روابط عاطفی میان فرزندان اثر می گذارد و شور و نشاط آنها را از بین می برد.

چگونه با آن کنار بیایید

بهترین راه برای مبدل کردن دعوای میان کودکان به صلح و آرامش،این است که ابتدا آنها را از یکدیگر جدا کنید تا آرام شوند . سعی نکنید میان آنها قضاوت کنید ، حتی اگر شاهد بوده باشید که یکی از بچه ها،دیگری را عمدا ً تحریک کرده و دعوا را شروع کرده است . ( باید برای تصحیح این رفتار ، روش تربیتی مناسبی را اتخاذ نمایید . ) در غیر این صورت یا طرف یکی از آنها را می گیرید و یااینکه به میدان دعوا کشیده

می شوید که هیچ کدام از آنها کمکی به شما نخواهد کرد.

اقدام پیشگیرانه

رقابت میان کودکان خود را نمی توانید به طور کامل از بین ببرید ولی می توانید از شدت آن بکاهید.

احترام به علائق یکدیگر را به کودکان خودتأکید کنید . به آنها بیاموزید که نسبت به مالکیت شخصی یکدیگر احترام قائل شوند و چیزی را که به خواهر یا برادرشان تعلق دارد ، بدون اجازه بر ندارند . هیچ وقت کودکان خود را با هم مقایسه نکنید . در موقعیت هایی که معمولاً بین کودکان اختلاف ایجاد می شود ،

مقرراتی وضع کنید . به عنوان مثال جای هر یک را بر صندلی ماشین از قبل تعیین کنید و یا مشخص کنید که هر یک از آنها چه ساعتی می توانند برنامه تلویزیونی موردعلاقه خود را ببینند.

اختلالات رایج در دوران کودکی (2)

 مکیدن شصت و مشابه آن نظیر مکیدن انگشتان پا در شیر خواری رایج است. شروع عادت مکیدن شصت

در کودکان از 4 ــ 3 ماهگی است و بلافاصله پس از تولد چنین عادتی در وی شکل نمی گیرد.  

کودک در سنین شیر خواری اغلب پس از غذا خوردن شصت خود را مک میزند برخی از کودکان به

 محض اینکه پستانک یا سینه مادر را از دهانش بیرون بیاورند به این کار مبادرت می ورزند .  

مکیدن شصت یکی از اعمال سازشی اولیه است که کودک به وسیله آن خود را خوشحال می کند.

اگر مکیدن شصت در سنین بالا مخصوصاً در سالهای قبل از مدرسه رفتن مشاهده شود نشانه اختلال است

مکیدن شصت در سنین بالا معمولاً شبها قبل از خواب در موقع گرسنگی ، هنگام تماشای تلویزیون ،

بی خوابی و بیماری مشاهده می شود . برای از بین بردن این عادت بعد از دوره شیر خواری

 استفاده از تنبیه ، تلخ کردن یا بستن شصت ، بی حرکت کردن آرنج و... معمولاً شیوه های بی فایده ای  

هستند و در بعضی از مواقع موجب تشدید این عادت خواهند شد بلکه بهترین و موثر ترین شیوه آن است که کودک را بطور غیر مستقیم به سمت اصلاح رفتار نامطلوب فوق هدایت کنیم و او را به کارهایی

که مورد علاقه اش می باشد وا داریم تا به تدریج این عادت از سر وی بیفتد گاه احساس گرسنگی و نارضایتی های مختلف دیگر موجب می شود که کودک با انگشت مکیدن آشنا شود ویا کودک ممکن است حتی بعد از شیر

خوردن به انگشت مکیدن مبادرت ورزد اگر کودک نتواندغریزه مکیدن را از طریق مکیدن شیر از سینه مادر یا پستانک ارضاء کند به شیوه هایی مانند مکیدن شصت و غیره جبران می کند.

کودک از 6 ماهگی به بعد استقلال داشتن را احساس می کند و مکیدن انگشت باعث می شود که او احساس امنیت بیشتری کند اگر محبت ها و توجه لازم شما موجب شود که کودک توجه به محیط اطراف خود داشته باشدو با امکانات تازه ای که او را با دنیای جدید پیوند می دهدآشنا شود ، به تدریج کمتر به مکیدن شصت روی می آورد و کم کم آن را ترک می کند.

غریزه مکیدن پس از یک سالگی از بین می رود و اگرکودکی هنوز انگشت می مکد علل مختلفی مانند حسادت ، افسردگی، تغییرات جدید ناخوشایند ، تولد یک بچه جدید ،ترس از والدین ، رفتن به کودکستان و... می تواند

داشته باشد . گاهی ممکن است کودک بدون علت به مکیدن انگشت مبادرت کند ، در این گونه مواقع بهترین

راه حل این است که توجه کودک را به اسباب بازی یا آنچه در اطرافش می گذرد جلب کنید و با او در فعالیتی شرکت کرده و بیشتر اوقات را با او بگذرانید.

 اختلالات رایج در دوران کودکی

جویدن ناخن

ناخن جویدن اختلالی می باشد که بیشتر در سنین کودکی و اوایل جوانی اتفاق می افتد اگر چه می توان جویدن

کودکان فقط زمانی که ناخن را در همه گروههای اجتماعی مشاهده کرد . این عادت نشانه تهاجم است و اغلب

بعضی ها هم بدون دلیل مشخصی دائماً فشار و اضطراب درونی آنها زیاد است به جویدن ناخن می پردازند و

شصت کاملاً متفاوت است زیرا جویدن ناخن بر خلاف به این کار مبادرت می کنند جویدن ناخن با مکیدن

ای است که کودک آن را برای پایین آوردن فشار و اضطراب درونی مکیدن شصت یک عادت نیست بلکه وسیله

خود بکار می گیرد عواملی که موجب جویدن ناخن می شود از شخصی به شخص دیگر تفاوت دارد در برخی

افراد نوعی مکانیسم دفاعی برای کاهش فشار ها و اضطرابهای روحی و روانی است و در برخی دیگر عکس

العمل خصومتی به حساب می آید که از طرف افرادی مانند پدر و مادر کودک بر انگیخته شده است.

جویدن ناخن عادتی است که موجب می شود شخص مبتلا به آن احساس رنج و ناخشنودی کند کودکان و

نوجوانان برای ترک این عادت تلاش فراوانی می کنند ولی غالبا ًکوشش و تلاش آنها بی نتیجه می ماند

محققان و پژوهشگران در چگونگی پیدایش و علت این اختلال اختلاف نظر فراوان دارند اما با این احوال معتقدندکه درمان علامتی ناخن جویدن از قبیل بستن ناخن ، تلخ کردن انگشتان ، تمسخر و تهدید شخص

مبتلا، اثر و ارزش درمانی چندانی ندارد .بلکه درمان باید ریشه ای و با درک مسایل مختلف شخص مبتلا صورت گیرد تا او بتواند سازش شخصیتی مناسب و راههای مناسبی ایجاد کرده و با بکار بستن راههای

مناسب و قابل قبول تری برای رهایی از تنش و کشش های روحی و روانی تلاش کند.

تربیت کودکان کار دشواری است . به طور مثال پسر بچه ای را مجسم کنید که وسط یک فروشگاه شلوغ  شروع به پرخاشگری می کند و جسورانه به والدینش پاسخ می دهد. در چنین مواقعی حتی والدینی که خیلی در مورد تربیت فرزندشان به خود

و دلسرد می شوند و به دنبال روش و کلمات مناسبی اطمینان دارند نیزمأیوس می گردند تا کودک خود را آرام کنند

با استفاده از پاره ای روش ها می توان در شرایطی که کودک بدرفتاری می کند خونسردی خود را حفظ کرد وشیوه ای مناسب در پیش گرفت.

بهانه گیری و نق نق کردن

بهانه گیری معمولاً در بین خردسالان ،به ویژه قبل از این که بتوانندبه خوبی صحبت کنند ، رایج است . این کار یکی از معدود راه هایی است که توسط آن می توانندنارضایتی و خشم خود را از آنچه که نمی توانند به دست آورند ابراز کنند.

 هر قدر هم که این مسئله  ناراحت کننده باشد ، والدین باید بدانند که علت بهانه گیری کودکشان فقط دیدن عکس العمل از جانب آنها نیست ( گرچه علت اصلی آن همین است) ولی حتی کودکان دبستانی هم وقتی که به مقصودشان نمی رسند بابهانه گیری احساسات درونی خود را آشکار می کنند و در نتیجه آرامش می یابند.

چگونه با آن کنار بیایید

وقتی کودک خردسال شما شروع به بهانه گیری و نق نق کرد ، از او بخواهید که به صورت های مختلف ابتدا در گوشی ، بعد به آهستگی و سپس خیلی بلند و ... چیزی را که می گوید ، تکرار نماید . این روش درست مثل یک بازی توجه او را جلب خواهد کرد و بهانه گیری را فراموش خواهد نمود . در مورد کودک دبستانی خود می توانید از چند روش کلی استفاده کنید . به محض این که شروع به بهانه گیری کرد ، حرف او را قطع کنید و به آرامی بگویید :« داری نق نق و بهانه گیری می کنی و من گوش نمی کنم ، پس بهتر است که آرام و  شمرده صحبت کنی»

اگر باز هم ادامه داد ، دوباره درخواست خود را تکرار کنید . اگرشیوه گفتار خود را تغییر داد با بیان جمله ای او را تشویق کنید . می توانید بگویید :« وقتی بدون نق نق کردن بگویی که چه می خواهی،بیشتر دوستت خواهم داشت ». اگر در چنین مواقعی عصبانی می شوید ،هیجان صدای خود را فرو ببرید.

به خاطر بسپارید که با مهار عکس العمل خود می توانید ارتباط بهتری با فرزندتان برقرار کنید . بعد به او بگویید که می دانید دلیل ناراحتی اش چیست و از این طریق با او به توافق برسید . به عنوان مثال فرض کنید چون به فرزندتان اجازه نداده اید که قبل از ناهار شیرینی بخورد ، ناراحت شده است ، پس شیرینی را در جایی قرار دهید که بتواند آن را ببیند و به او قول دهید که پس از خوردن غذا به او شیرینی می دهید.

اقدام پیشگیرانه

هنگامی که فرزندتان واضح و محکم صحبت می کند به او گوش دهید و تحسینش کنید .با این عمل به او یاد می دهید که اگر بدون بهانه گیری چیزی بخواهد زودتر آن رابه دست خواهد آورد.

اکنون که به علل حسادت کودکان پی بردیم به راه تشخیص و درمان آن نیز اشاره می کنیم

نقاشی و بازی درمانی

بهترین روش پی بردن به حسادت نقاشی و بازی درمانی است به عنوان مثال وقتی از یک کودک مبتلا به حسادت درخواست شد که اسامی اعضای خانواده را بنویسید کودک نام فردی را که دوست نداشت یادداشت نکرد حتی وقتی به وی یاد آوری شد به نظر می رسد کسی را فراموش کرده است. با قدری تامل جواب داد نه اسم کسانی که دوست داشتم را نوشتم. در مثالی دیگر از کودک مبتلا به حسادت تقاضا شد، که ساختمان خانه خودشان را نقاشی کند و اتاقهای افراد خانواده را مشخص کند کودک پس از نقاشی محلی برای فرد مورد تنفر تعیین نکرد. کودک در بازی با عروسکهای مختلف به عروسکی که به نام شخص مورد تنفر نامگذاری شده توجهی نمی کند. یا آنرا پاره می کند بعضی عقیده دارند که بازی درمانی و نقاشی ضمن اینکه یک روش تشخیصی و پی بردن به علت حسادت است یک روش درمانی نیز هست زیرا فرد به وسیله آن احساساتش را بیان می کند و خود را تخلیه می کند.                                                                  

مسئولیت دادن به کودک

می توان با مسئولیت دادن به کودک از حسادت کودک کاست .مثلاً مسئولیت مواظبت از نوزاد را به کودک بسپاریم این کاراز حسادت او جلوگیری می کند.

آزادی در بیان احساسات

 اگر کودک را آزاد بگذاریم تا احساسات و تجربه های خود را بیان کند مسلماً حسادت او تا حدودی تقلیل می یابد.

والدین می توانند از رفتار کودکشان درک کنند که چه عواملی موجب بروز حسادت او میشود. خوب است وقتی را برای صحبت با کودکمان اختصاص دهیم و درباره اینگونه مسایل با او به صحبت بنشینیم .

اهمیت دادن به کودک

گاهی برداشتهای سطحی و کودکانه این احساس را در کودک بوجود می آورد که  والدین نسبت به فرزندان دیگر به او توجه کمتری نشان می دهند، اما با تایید و اهمیت دادن می توان این احساس را در او برطرف  نمود.

محبت کردن

یکی از عوامل بوجود آمدن حسادت در کودک صرف وقت زیاد مادر برای رسیدگی به امور نوزاد است. اما بایستی توجه داشت در این برهه زمانی کودک بزرگتر نیازمند به محبتی بیشتر از همیشه می باشد.             

زمانی که کودک می بیند محبت مادر هم اکنون فقط مختص به نوزاد تازه وارد است احساس خشم می کند و دست به رفتارهایی ناپسند می زند. نوزاد جدید مانند رقیبی در مقابل او قرار می گیرد و نسبت به او احساس خصومت می کند. 

برای جلوگیری از این حالت توصیه می شود که والدین نسبت به قبل بیشتر به کودک

محبت کنند. مادر با این کار خود به کودک بزرگتر می فهماند که او نیز مورد علاقه و

محبت خانواده است.